Ellis & Bernie

Zeventien jaar zijn ze en smoorverliefd, Ellis Cohen Paraira en Bernie Spier. Vaak zitten ze op een bankje in Scheveningen. Zoenend, lachend en pratend. En dan moeten ze afscheid nemen. Want het is oorlog. ‘Als alle ellende voorbij is, zien we elkaar hier terug’, beloven ze elkaar. Ze spreken ook af een dagboek bij te houden. Na de oorlog wacht Ellis elke dinsdagmiddag op ‘hun’ bankje. Maar Bernie komt niet meer terug.

Lees meer over Ellis en Bernie Lees meer over dit project

Korte film (34 min.)

Lessen over Ellis & Bernie

Het verhaal van Ellis en Bernie

Les 1

Op de vlucht

Les 2

Jodenvervolging

Les 3

Onderduiken

Les 4

Deportaties

Les 5

Bevrijding

Les 6

Tijdlijn

Hitler aan de macht

1933
Hitler aan de macht

Hitler wordt rijkskanselier (= regeringsleider). Hij maakt een einde aan de democratie in Duitsland. Mensen die tegen hem zijn worden opgepakt. Kranten en de radio komen onder zijn controle. Duitse joden worden vervolgd en vluchten over de grens.

Neurenberger Wetten

1935
Neurenberger Wetten

Volgens de Neurenberger wetten hebben de joden niet meer dezelfde rechten als andere mensen. Ze mogen niet meer met een Duitser trouwen. Ze kunnen ook zomaar ontslagen worden.

Duitsland bezet Oostenrijk

1938
Duitsland bezet Oostenrijk

Op 12 maart vallen Duitse troepen Oostenrijk binnen. Hitler wordt als een held binnengehaald. Op 13 maart hoort Oostenrijk bij Duitsland. Net als vóór de vrede van Versailles in 1919.

Kristallnacht

1938
Kristallnacht

In de nacht van 9 november worden Joodse winkels leeggeroofd en synagogen (= joodse kerk) in brand gestoken. Duizenden joden worden mishandeld en vermoord. Overal liggen glasscherven.

Kindertransport naar Nederland

1938
Kindertransport naar Nederland

De Nederlandse grens is dicht voor joodse vluchtelingen. Voor kinderen wordt een uitzondering gemaakt. Op 11 december komen 600 kinderen uit Duitsland en Oostenrijk naar Nederland. 100 kinderen vinden onderdak in Den Haag.

Begin Tweede Wereldoorlog

1939
Begin Tweede Wereldoorlog

Op 1 september trekt Duitsland de Poolse grens over. Engeland en Frankrijk verklaren dan de oorlog aan Duitsland. Dit is het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Duitsland bezet Nederland

1940
Duitsland bezet Nederland

Op 10 mei valt Duitsland Nederland binnen. De Duitsers voeren luchtaanvallen uit op vliegveld Ypenburg en andere belangrijke plekken. Op 14 mei wordt Rotterdam gebombardeerd. Een dag later geeft het Nederlandse leger zich over.

Ellis wil vluchten

1940
Ellis wil vluchten

Op 10 mei rijdt Ellis’ vader met haar en haar broer naar Zeeland. Ze willen met een vissersboot naar Engeland vluchten. Maar ze zijn niet de enige. Het plan mislukt en ze gaan terug naar Den Haag.

Begin anti-joodse maatregelen

1940
Begin anti-joodse maatregelen

Iedereen moet een Ariërverklaring tekenen. Dat is een niet-jood verklaring. Joden moeten weg bij de overheid.

Alle joden een zwarte J

1941
Alle joden een zwarte J

Joden moeten zich in januari melden bij het bevolkingsregister. 14.000 Haagse joden krijgen een zwarte J (van jood) op hun persoonsbewijs gestempeld.

Joodse Raad

1941
Joodse Raad

De nazi’s stellen in februari 1941 in Amsterdam de Joodse Raad in. In oktober 1941 krijgt Den Haag ook een Joodse Raad, met een kantoor in de Hartogstraat en in Scheveningen. In 1942 moet de Joodse Raad meewerken aan de deportatie van joodse Nederlanders.

Joodse Scholen

1941
Joodse Scholen

Na de zomervakantie mogen 2400 joodse kinderen in Den Haag niet meer naar hun eigen school. Ze moeten naar speciale joodse scholen. Ellis en Bernie gaan naar het Joods Lyceum.

Voor Joden verboden

1941
Voor Joden verboden

Overal worden borden met ‘Verboden voor joden’ neergezet. Joden mogen niet meer op het strand, in parken, cafés en bioscopen komen.

Ellis en Bernie verliefd

1942
Ellis en Bernie verliefd

De vonk springt over als Ellis en Bernie in januari met een groepje bij iemand thuis afspreken. Een half jaar lang zien ze elkaar elke dag

Wannsee Conferentie

1942
Wannsee Conferentie

Hoge nazi’s komen op 20 januari bij elkaar in een villa aan de Wannsee bij Berlijn. Ze bespreken een definitieve oplossing voor het ‘Jodenprobleem’. In Polen worden vernietigingskampen gebouwd, waar joden uit heel Europa worden vermoord.

Jodenster

1942
Jodenster

Alle joden moeten vanaf 2 mei verplicht een gele Jodenster op hun kleding dragen. Hiermee zijn ze goed te herkennen.

Ellis duikt onder

1942
Ellis duikt onder

Ellis krijgt op 19 juli een oproep om te gaan werken in het Oosten. Haar vader weet dat ze nu niet meer veilig zijn. Ellis neemt afscheid van Bernie. De volgende dag gaat ze weg uit Den Haag.

Razzia in Scheveningen

1942
Razzia in Scheveningen

Meer dan 500 joden worden 22 augustus ‘s avonds met geweld uit hun huizen gehaald. Ze moeten allemaal mee. Op transport naar de concentratiekampen.

Bernie duikt onder

1942
Bernie duikt onder

Bernie duikt op 19 september ook onder. Samen met zijn ouders gaat hij met de trein naar het platteland. Op het eerste adres blijft hij twee weken. Daarna zwerft hij van de ene naar het andere adres.

Joods weeshuis Den Haag op transport

1943
Joods weeshuis Den Haag op transport

Sylvia Kohn en alle andere kinderen van het joodse weeshuis in Den Haag moeten op 5 maart mee in de trein naar vernietigingskamp Sobibor. Bij aankomst worden ze meteen vergast.

Kindertransport Kamp Vught

1943
Kindertransport Kamp Vught

Hester Jas en alle andere kinderen in Kamp Vught moeten op 6 en 7 juni mee in de trein naar vernietigingskamp Sobibor. Bij aankomst worden ze meteen vergast.

Bernie naar Auschwitz

1943
Bernie naar Auschwitz

Op 7 september 1943 ontdekken jodenjagers de schuilplaats van Bernie en zijn familie in Amsterdam. Hij wordt opgepakt en moet naar Auschwitz. Daar sterft hij op 8 januari 1944 in vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Bernie is dan 19 jaar.

D-day

1944
D-day

De bevrijding van West-Europa begint op 6 juni. Geallieerden vechten vanuit Normandië naar het noorden van Europa.

Hongerwinter

1944
Hongerwinter

Noord- en West-Nederland zijn nog steeds bezet en er is bijna niets meer te eten. In de wintermaanden sterven duizenden mensen van de kou en ondervoeding.

Nederland bevrijd

1945
Nederland bevrijd

Op 5 mei geeft het Duitse leger zich over en is Nederland bevrijd. 102.000 Nederlandse joden hebben de kampen niet overleefd. 5.200 joden komen terug.

Ellis wacht op Bernie

1945
Ellis wacht op Bernie

Ellis heeft de oorlog overleefd. Elke dinsdagmiddag wacht ze op Bernie op hun bankje aan het Belgischeplein in Scheveningen. Maar hij komt niet meer terug.

Voor docenten

 

Docentenhandleiding

Algemene informatie en beschrijving van de lessen.

Werkboekje

Eigen werkboekje voor leerlingen.

Films

Overzicht van alle films die bij dit project horen.

boek

Boek: De dagboeken van Bernie en Ellis

Meer dan 65 jaar na de oorlog raakte Ellis Lehman-Cohen Paraira de dagboeken van Bernie en haarzelf weer aan. Pas toen was ze in staat erin te lezen en haar verleden onder ogen te zien. Samen met haar dochter Shulamith heeft ze op basis van deze dagboeken het ontroerende verhaal over een Scheveningse liefde in oorlogstijd opgetekend.

Bestel het boek